(Xây dựng) – Chiều 30/7, Tổng cục Hải quan đã tổ chức họp báo chuyên đề về công tác quản lý hải quan đối với phế liệu nhập khẩu – vấn đề nóng trong thời gian gần đây. Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Mai Xuân Thành chủ trì cuộc họp báo.
Tổng cục Hải Quan đưa ra nhiều giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý nhập khẩu phế liệu.
Tại cuộc họp báo, ông Âu Anh Tuấn – Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan đã nêu ra thực trạng và nguyên nhân dẫn đến tình trạng khiến việc nhập khẩu phế liệu vào nước ta có chiều hướng gia tăng mạnh và có nguy cơ biến nước ta thành “bãi rác” của thế giới.
Theo đó, sau khi Trung Quốc thực hiện chính sách cấm nhập khẩu 24 loại phế liệu, hoạt động nhập khẩu mua bán phế liệu ở nước ta có chiều hướng gia tăng mạnh, nhiều diễn biến phức tạp, nguy cơ gây ô nhiễm môi trường khiến dư luận bức xúc.
Qua theo dõi, số lượng phế liệu nhập khẩu năm 2017 tăng gấp hơn 2 lần so với khối lượng phế liệu nhập khẩu trong năm 2016. Trong đó, khối lượng sắt, thép, nhựa, giấy và xỉ hạt nhỏ là những loại phế liệu có khối lượng tăng từ 200% đến 400% so với tổng khối lượng nhập khẩu năm 2016.
Đặc biệt trong 5 tháng đầu năm 2018, khối lượng nhựa phế liệu nhập khẩu tăng đột biến gần 200% so với cả năm 2017. Tuy nhiên, nhiều lô hàng phế liệu nhập khẩu không đáp ứng các điều kiện quy định về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất, nên doanh nghiệp không đến làm thủ tục hải quan hoặc không được cơ quan hải quan giải quyết thủ tục thông quan, dẫn đến tình trạng có một lượng lớn các loại phế liệu nhập khẩu đang tồn đọng tại các cảng biển Việt Nam.
Về phía DN, một số hãng tàu, đại lý hãng tàu, DN kinh doanh cảng đã ý thức được nguy cơ và rủi ro trong nhập khẩu phế liệu nên đã chủ động thông báo ngừng tiếp nhận hàng hóa là phế liệu, cũng góp phần để giảm mức độ hàng hóa tồn đọng tại cảng.
Nhằm hạn chế những bất cập trên, tránh tình trạng biến Việt Nam trở thành bãi rác, ông Âu Anh Tuấn cũng đưa ra nhiều giải pháp. Cụ thể, đối với hàng hóa phế liệu đã tồn đọng tại cảng, cơ quan hải quan tiến hành rà soát, phân loại và xử lý theo quy định của pháp luật. Trường hợp hàng hóa nhập khẩu quá 90 ngày kể từ ngày đến cửa khẩu nhưng không có người đến nhận thì xử lý theo quy định tại khoản 3, khoản 6 điều 58 của Luật Hải quan. Theo đó, đối với hàng hóa gây ô nhiễm môi trường thì chủ phương tiện vận tải, người điều khiển vận tải hoặc người được chủ phương tiện vận tải ủy quyền phải vận chuyển hàng hóa đó ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.
Cũng tại buổi họp báo, ông Mai Xuân Thành – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đã trả lời nhiều câu hỏi liên quan đến những khó khăn trong việc phát hiện và xử lý doanh nghiệp có hành vi nhập khẩu phế liệu gây ô nhiễm môi trường.
Ông Mai Xuân Thành cho biết: Mặt hàng phế liệu là mặt hàng đặc thù, phải lấy mẫu và xem hàng hóa đó có thực sự đảm bảo yêu cầu hay không. Muốn kiểm tra đầy đủ đúng quy trình thì sẽ phải dỡ bỏ toàn bộ hàng từ container xuống, nhưng khó khăn là cảng không còn đủ chỗ lấy mẫu, nếu như mở tung hết các container ra sẽ không có chỗ để.
Mặt khác, ông Thành cũng cho biết, rất khó để phát hiện ngay được doanh nghiệp nào là doanh nghiệp thực sự được Bộ Tài nguyên – Môi trường cấp giấy chứng nhận trong nhập khẩu nguyên liệu phế liệu để sản xuất. Cơ quan hải quan không đối chiếu được theo Thông tư 41 do chỉ có giấy bản sao chứng thực và bản phô tô giấy mua bán lô hàng để kiểm tra thông quan.
“Để khắc phục khó khăn này, chúng tôi có kiến nghị Bộ Tài nguyên – Môi trường đưa danh sách các doanh nghiệp được cấp chứng nhận đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất và giấy thông báo lô hàng nhập khẩu lên cổng 1 cửa để cơ quan hải quan có đủ tư liệu đối chiếu”, ông Thành nói.
Lý giải về nguyên nhân khiến cho việc nhập khẩu phế liệu vào nước ta gia tăng đột biến trong thời gian vừa qua, ông Thành cho rằng: Hải quan chỉ là đơn vị thực hiện thủ tục theo quy định còn việc cấp phép nhập khẩu là thuộc về các cơ quan chuyên môn khác. Tuy nhiên, không loại trừ việc gia tăng phế liệu nhập khẩu có cả trường hợp giả giấy phép làm tăng tổng lượng nhập khẩu phế liệu lên.