Thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý, quy hoạch, đầu tư xây dựng và khai thác kinh doanh các chợ trên địa bàn thành phố Hạ Long (các chợ không đầu tư theo hình thức BOT và BOO) giai đoạn từ năm 2017 – 2021, Thanh tra tỉnh Quảng Ninh đã chỉ ra nhiều sai phạm.
 |
| Theo nội dung Kết luận Thanh tra, chợ Hồng Hà xây dựng không đúng giấy phép được cấp. |
Khởi công xây dựng trước khi được bàn giao đất tại thực địa
Tiến hành thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý, quy hoạch, đầu tư xây dựng và khai thác kinh doanh các chợ trên địa bàn thành phố Hạ Long (các chợ không đầu tư theo hình thức BOT và BOO), Thanh tra tỉnh Quảng Ninh cho biết, từ trước năm 2020, thành phố Hạ Long có 19 chợ. Sau khi sáp nhập huyện Hoành Bồ vào thành phố Hạ Long, nâng tổng số lên 27 chợ; tổng diện tích đất các chợ đang quản lý hơn 155.000m2…
Tổng vốn đầu tư nâng cấp, xây mới chợ trên địa bàn hơn 890 tỷ; trong đó, một số chợ có tổng mức đầu tư lớn, điển hình như: Chợ Cái Dăm 258 tỷ đồng; chợ Hạ Long II hơn 112 tỷ đồng; chợ Hà Khánh hơn 108 tỷ đồng…
Tại thời điểm thanh tra, có 2 chợ do Ban Quản lý chợ Hạ Long I quản lý (chợ Hạ Long I, chợ Trới); có 8 chợ do UBND xã, phường quản lý (Cao Thắng, Hà Phong, Tân Dân, Đồng Sơn, Vũ Oai, Quảng La, Lê Lợi, Đồng Cao); 6 chợ giao quản lý qua hình thức đấu giá quyền khai thác kinh doanh (Ba Lan, Giếng Đáy, Hà Trung, Hà Khẩu, Việt Hưng, Tuần Châu).
Có 4 chợ giao qua hình thức cho thuê đất để đầu tư xây dựng (Hạ Long III, Hồng Hà, Hà Khánh, Bang); 6 chợ giao quản lý qua hình thức đầu tư BOT (Vườn Đào, Hà Lầm, Hà Tu, Cột 3, Sa Tô, Hạ Long II) và 1 chợ giao quản lý qua hình thức đầu tư BOO (Cái Dăm).
Thanh tra tỉnh Quảng Ninh nhận xét, công tác chuyển đổi mô hình quản lý, phát triển chợ, đầu tư xây dựng theo quy hoạch phát triển chợ trên địa bàn thành phố Hạ Long được triển khai sớm, mạnh mẽ. Qua đó, đã thu hút, tập trung được nguồn lực từ các tổ chức kinh tế, doanh nghiệp để đầu tư xây dựng, quản lý khai thác chợ, từng bước chuyên nghiệp, hiệu quả; tạo công ăn việc làm cho người lao động; đồng thời, tăng thu ngân sách địa phương…
Tuy nhiên, Kết luận Thanh tra cũng nêu rõ, các dự án chợ đều khởi công xây dựng trước khi được bàn giao đất tại thực địa. Cùng với đó, chợ Hồng Hà xây dựng không đúng giấy phép được cấp; chợ Hà Khánh chưa có giấy phép xây dựng; dự án chợ Bang, xã Thống Nhất xây dựng, quản lý khai thác kinh doanh khi chưa có các trình tự, thủ tục pháp luật về thuê đất, quy hoạch, xây dựng…
Dự án đầu tư xây dựng chợ Trới không được thẩm định về thiết kế chi tiết; chợ Hà Khánh có kế hoạch bảo vệ môi trường được UBND thành phố Hạ Long xác nhận nhưng không đúng thẩm quyền.
Đặc biệt, đa số các dự án không được nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy trước khi đưa vào khai thác kinh doanh (một số dự án mới được thẩm duyệt thiết kế), chỉ kiểm tra trong quá trình hoạt động kinh doanh.
“Các chủ đầu tư dự án chợ nói trên đã vi phạm quy định tại điểm a, đ, Khoản 7 và điểm đ, Khoản 11, Điều 15, Nghị định 139, ngày 27/11/2017 của Chính phủ” – Kết luận Thanh tra nêu rõ.
Không chỉ vậy, về đất đai (giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận), chợ Bang, xã Thống Nhất đã được chấp thuận chủ trương cho thuê đất nhưng chưa hoàn thiện hồ sơ pháp lý về đất đai, xây dựng.
Chợ Hà Khánh đã được UBND tỉnh Quảng Ninh quyết định cho thuê đất, ký hợp đồng thuê đất nhưng không thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất. Nội dung này, Sở Tài nguyên và Môi trường có ý kiến giải trình. Tuy nhiên, nội dung giải trình không đảm bảo căn cứ pháp lý, phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng.
Ban Quản lý chợ Hạ Long I đang quản lý, khai thác, kinh doanh diện tích đất khoảng 500m2 ngoài ranh giới được UBND tỉnh cho thuê đất tại chợ Hạ Long I (nguồn gốc đất do thành phố Hạ Long quản lý và đồng ý cho Ban Quản lý chợ Hạ Long I quản lý sử dụng không đúng thẩm quyển, thủ tục), đơn vị đã thực hiện xây dựng công trình trên đất; chợ Trới đang quản lý, sử dụng kinh doanh trên diện tích đất được tạm giao theo quy hoạch xây dựng.
Bên cạnh đó, có khoảng 100 ki ốt nằm trong ranh giới quy hoạch xây dựng chợ Trới và 20 ki ốt nằm trong ranh giới quy hoạch xây dựng chợ Việt Hưng đã giao đất có thu tiền sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ gia đình, cá nhân có mục đích sử dụng là đất cơ sở sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp, nguồn gốc sử dụng: Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất nhưng được giao có thời hạn sử dụng lâu dài, không đúng theo quy định Luật Đất đai.
Ngoài ra, trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính, dự án chợ Bang, xã Thống Nhất đến nay vẫn chưa có hồ sơ pháp lý về đất đai, chưa thực hiện nộp tiền thuê đất, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp nhưng vẫn đang quản lý, khai thác kinh doanh trên diện tích đất theo quy hoạch.
Còn 5/8 chợ do UBND phường, xã quản lý, khai thác, chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; 2 chợ do Ban Quản lý chợ Hạ Long I quản lý (chợ Hạ Long I, chợ Trới), đơn vị quản lý sử dụng đất làm mặt bằng sản xuất, kinh doanh nhưng không nộp tiền thuế sử dụng đất phi nông nghiệp theo quy định…
Kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân
Làm rõ nguyên nhân của các vi phạm trên, Thanh tra tỉnh Quảng Ninh cho rằng, các sở, ngành chức năng và UBND thành phố Hạ Long buông lỏng công tác quản lý, thiếu kiểm tra, giám sát, chậm phát hiện những sai phạm, thiếu sót…
Cụ thể, UBND thành phố Hạ Long không tổ chức kiểm tra, xử lý đối với các vi phạm của chủ đầu tư và các đơn vị được giao quản lý chợ; Sở Xây dựng chỉ kiểm tra 1 dự án đã hoàn thành thi công, đang hoàn công xây dựng (chợ Hồng Hà) nhưng không theo dõi, đôn đốc việc thực hiện kết luận, kiến nghị sau thanh tra, kiểm tra; Sở Tài nguyên và Môi trường chủ yếu kiểm tra về lĩnh vực môi trường, 2 cuộc thanh, kiểm tra có nội dung về đất đai nhưng không kiến nghị xử lý theo thẩm quyền…
Đặc biệt, nhiều dự án chủ đầu tư đã tự ý thi công một số hạng mục công trình không đúng quy hoạch, giấy phép được cấp, thi công khi chưa đủ điều kiện khởi công; sử dụng hạng mục công trình không đúng mục đích, công năng theo dự án đầu tư được duyệt, tuy nhiên, không được cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý theo quy định.
Thanh tra tỉnh Quảng Ninh khẳng định, để xảy ra những tồn tại, hạn chế nêu trên, trách nhiệm thuộc về các chủ đầu tư và đơn vị được giao quản lý, khai thác chợ; UBND thành phố Hạ Long; Sở Xây dựng; Sở Tài nguyên và Môi trường.
Đồng thời yêu cầu, UBND thành phố Hạ Long; Sở Xây dựng; Sở Tài nguyên và Môi trường tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan.